Gerekçe Bağlamı – Felsefe Üzerine Araştırmalar – Felsefenin Alanları Nelerdir? – Felsefe Nasıl İncelenir – Felsefe Alanında Ödev Yaptırma – Ödev Yaptırma Fiyatlar
Doğa Kanunları. Doğru bir şekilde analiz edilen olaylar, bilim adamının “doğa kanunları” nı formüle etmeye çalıştığı hammaddedir. Herschel, doğa yasaları arasına hem özelliklerin korelasyonlarını hem de olay dizilerini dahil etti.
Özelliklerin yasal korelasyonları arasında Boyle Yasası ve iki katı kırılan maddelerin polarize ışık altında periyodik renkler sergilediği genellemesi yer alır. Herschel bu tür bağıntılardan “genel gerçekler” olarak bahsetti. Yasal olaylar dizisi arasında Galileo’nun serbest düşüş yasaları ve mermilerin parabolik yörüngesi vardır.
Herschel, doğa kanunlarının, belirli sınır koşullarının yerine getirildiğine dair bir şartla dolaylı olarak teyit edildiğini kaydetti. Örneğin, serbest düşüş yasasının yalnızca boşluktaki hareket için geçerli olduğu ve Boyle Yasasının yalnızca sabit sıcaklıktaki değişiklikler için geçerli olduğu onaylandı.
Herschel, fenomenlerden doğa kanunlarına kadar iki farklı yol izledi. Yasaların keşfine giden ilk yol, belirli tümevarım şemasının uygulanmasıdır. Örneğin Boyle Yasası, bir gazın hacminin basıncıyla değişimini inceleyerek ve deneysel sonuçlardan genelleme yaparak keşfedildi.
Kanunların keşfine giden ikinci yol, hipotezlerin formüle edilmesidir.
Herschel, doğa kanunlarına giden bu ikinci yolun, sabit kuralların uygulanmasına indirgenemeyeceğini vurguladı. Bir örnek olarak Huygens’in hipotezini, iki kez kırılan İzlanda mızrağındaki olağanüstü ışının eliptik olarak yayıldığını gösterdi.
Huygens, ışığın enine dalga hareketine ilişkin bir kavrayışa sahip olmasa da, bu eliptik yayılma hipotezi aracılığıyla çift kırılmayı açıklayan bir yasa formüle edebildi. Herschel’e göre Huygens’in hipotezi, tümevarımsal bir şemanın sonucu olarak temsil edilemez.
Teoriler. Doğa kanunlarının keşfi, bilimsel yorumlamada yalnızca ilk aşamadır. İkinci aşama, bu yasaların teorilere dahil edilmesidir. Herschel’e göre teoriler ya daha fazla tümevarımsal genelleme üzerine ya da daha önce bağlantısız olan yasaların karşılıklı ilişkisini kuran cesur hipotezlerin yaratılmasıyla ortaya çıkar.
Herschel, Bacon’ın bilimsel genellemeler hiyerarşisi idealini, hiyerarşinin inşasında yaratıcı tahayyülün rolüne dair algısal bir vurgu ile birleştirdi. Onu etkileyen yaratıcı bir teori, Ampère’in elektromanyetizma teorisiydi. Ampère, mıknatısların içinde dolaşan elektrik akımlarının varlığını varsayarak mıknatısların karşılıklı çekiciliğini veya itilmesini açıkladı.
Ampère, endüktif şemaların elektrik ve manyetizma kanunlarına uygulanması üzerine bu teoriye ulaşmadı. Bununla birlikte, teorinin test edilebilir sonuçları vardır ve Herschel, kabul edilebilirliğinin formülasyon yöntemiyle değil, bu sonuçların deneysel olarak doğrulanmasıyla belirlendiğinde ısrar etti.
Gerekçe nedir
Yargı gerekçesi ne demek
Hukuki gerekçe nedir
Yetersiz gerekçe Yargıtay kararı
Makalede gerekçe nedir
Gerekçeli kararda delillerin değerlendirilmemesi
Gerekçeli karar hakkı
Kendinden SONRAKİ cümlenin gerekçesi
Gerekçe Bağlamı
Herschel, bilimsel kanunlar ve teoriler için en önemli kabul edilebilirlik kriterinin gözlemlerle anlaşmak olduğunu vurguladı. Dahası, bazı teyit durumlarının diğerlerinden daha önemli olduğu konusunda ısrar etti.
Önemli bir teyit örneği türü, bir yasanın aşırı davalara genişletilmesidir. Örneğin Herschel, deneysel olarak üretilen bir boşlukta bir madeni para ve tüyün aynı hızlanmasının Galileo’nun düşen cisimler yasasının “sert bir testi” olduğunu belirtti.
İkinci bir önemli doğrulama örneği türü, bir yasanın veya teorinin tasarlanmamış bir kapsamı olduğunu gösteren beklenmedik bir sonuçtur. Herschel, sağlam temellere dayanan ve kapsamlı bir tümevarımın en kesin ve en iyi özelliğinin, kendiliğinden, en az beklenebilecek mahallelerden ve hatta bu türden örnekler arasında kendiliğinden ortaya çıkan doğrulamaların ortaya çıkması olduğunu açıkladı. ilk başta onlara düşman olarak kabul edildi.
Örneğin, ikili yıldız sistemlerinin eliptik yörüngelerinin keşfinin, Newton mekaniğinin beklenmedik bir teyidi olduğunu, 6 ve hesaplanan ve gözlemlenen ses hızları arasında bir tutarsızlığın varlığının, sıkıştırma yoluyla ısı üretimi yasasının beklenmedik bir teyidi olduğunu belirtti.
Üçüncü bir önemli doğrulama örneği türü “önemli deney” dir. Herschel, önemli deneyleri, kabul edilebilir teorilerin hayatta kalması gereken yıkım testleri olarak kabul etti.
Francis Bacon tarafından, bedenlerin aşağı doğru ivmesinin Dünya’nın çekiciliğinin mi yoksa bedenlerin kendi içlerinde bulunan bazı mekanizmaların bir sonucu mu olduğunu belirlemek için önerdiği bir deneyi hayranlıkla gösterdi. Bacon, sorunun yüksek irtifalarda ve madenlerde ağırlık tahrikli bir saat ile yaylı bir saatin davranışını karşılaştırarak kararlaştırılmasını önermişti.
Buna ek olarak, Herschel, Pascal’a kapalı tüplerdeki cıvanın yükselmesinin atmosferik basınçtan mı yoksa “bir vakumdan tiksinme” den mi kaynaklandığına karar vermek için çok önemli bir deney tasarladığını belirtti. Herschel’e göre, Pascal’ın bir dağın dibinde ve tepesinde bulunan bir cıva sütununun yüksekliklerini karşılaştırması, “iğrençlik” hipotezini çürüttü ve Torricelli’nin “hava denizi” hipotezini tek başına alanın mülkiyetinde bıraktı.
Bacon ve Pascal’ın önerilen deneyleri, belirli hipotezlerin çarpıcı bir şekilde doğrulanmasını sağlayabilirken, bunların, ancak her olası alternatif hipotezin elde edilen sonuçlarla tutarsız olması durumunda doğru bir şekilde “hayati” olarak nitelendirilmesine itiraz edilebilir.
Bu gerekliliğe gereken ağırlığı vermemek, Herschel’in ve diğer birçok on dokuzuncu yüzyıl bilim adamının, Foucault’nun, ışığın hızının havada sudan daha büyük olduğu yönündeki kararını “önemli” bir deney olarak kabul etmesine neden oldu. Foucault’nun sonucu, Huygens’in dalga teorisiyle tutarlıydı, ancak Nèwton’un korpüsküler teorisiyle tutarsızdı.
Pek çok bilim adamı bundan yola çıkarak ışığın “gerçekten” bir dalga olması gerektiği sonucuna vardı. Bu iki teorinin optik fenomenlerin tek olası yorumu olduğu şeklindeki örtük varsayım, daha sonra yanlış olduğu kanıtlandı.
Rakip teorilerin değerlendirilmesinde bazı deneylere çok fazla önem atfedilmesine rağmen, örnekleri çarpıtmaya yönelik bir araştırmayı teşvik eden genel tutum, bilim tarihinde en önemli şey olmuştur. Herschel bu tutumu teşvik etti.
Bilim adamının kendi teorilerine karşı antagonist rolünü üstlenmesini ve bu teorilerin uygulama alanını sınırlayan hem doğrudan çürütmeler hem de istisnalar aramasını talep etti. Herschel, bir teorinin değerinin, ancak bu tür saldırılara dayanma kabiliyeti ile kanıtlandığına da inanıyordu.
Gerekçe nedir Gerekçeli karar hakkı Gerekçeli kararda delillerin değerlendirilmemesi Hukuki gerekçe nedir Kendinden SONRAKİ cümlenin gerekçesi Makalede gerekçe nedir Yargı gerekçesi ne demek Yetersiz gerekçe Yargıtay kararı
Son yorumlar