Osmanlı Dil Anıtı – Edebiyat Alanında Tez Yaptırma – Edebiyat Tez Yaptırma Ücretleri – Edebiyat Ödevleri – Edebiyat Ödev Ücretleri
Orta Osmanlı Dil Anıtı ve El Yazması
17. yüzyılın Protestanlığı, misyonerlik coşkusuyla bir dizi büyük Mukaddes Kitap tercümesi getirdi. 1575’te kurulan Leiden Üniversitesi’nde İncil’i Arapça’ya çevirme projesi de başlamıştı. Hollandalı oryantalistlere, 1620’den sonra anavatanlarından sürülen ve Hollanda Cumhuriyeti’ne sığınan Bohemyalı Protestanlar da katıldı.
En ünlü sözcüleri, yaşamının son yıllarını 1656’dan 1670’e kadar Amsterdam’da geçiren Johannes Amos Comenius’du. Comenius’un, kıyamet kehanetlerinden ve beklentilerden, zamanın sonunu getirmesi amaçlanan Habsburg Hanedanı ile yapılan savaşlara kadar, Osmanlı Türklerini Protestanlık davasına kazanmayı amaçladı.
Başarısı, Habsburgların ve Katolikliğin düşüşünü sağlamak, sürgünlerin Bohemya’ya dönüşünü mümkün kılmak ve nihayet İsa’nın İkinci Gelişinin başlangıcını işaretlemek anlamına geliyordu. Comenius’un Hollandalı arkadaşlarının onun dini siyasi önsezilerini pek paylaşmadıkları doğrudur. Öte yandan onlar da, tıpkı kendisi gibi, İncil’in tam bir tercümesi yoluyla Hıristiyanlığı Türklere yaklaştırmanın gerekliliğine ikna olmuşlardı.
Leiden sponsorluğundaki bu Türkçe İncil’in hazırlıkları sırasında, farklı milletlerden bilginler ve eğitimli meslekten olmayanlar birbirleriyle karşılaştı. Çeviri ve daha sonra basım Hollanda’da finanse edilecekti; çalışmaları incelenecek ve düzenlenecek olan çevirmenler görevlendirildi.
Comenius, projenin genel yönetiminden sorumluydu; Leiden’de tanınmış oryantalist Jacobus Golius görevdeydi ve İstanbul’daki asıl çeviri işi, 1655’ten beri Amerika Birleşik Devletleri’nin ‘sakin’ olan öğrencisi Levinus Warner’ın yönetimi altındaydı. daha erken bir zamanda anlatılmıştır ve burada bizi yalnızca kısmen meşgul etmelidir. Tercüme gerçekleşti ama planlandığı gibi basılamadı çünkü teşebbüsten sorumlu adamlar birbiri ardına hızlı bir şekilde öldü.
Burada tartışacağımız şey, bu Leiden Türkçe İncil’inin temelini oluşturan kodlardır. Warner tercüme komisyonunu İstanbul’da ikamet eden iki Osmanlı tebaasına, Ḫākī ve ‘Alī Beg’e verdi.
1) Dört ciltlik Codex veya. Leiden Üniversitesi Kütüphanesi, Yahya b. Ḫākī olarak bilinen İshak, 1659 yılında İstanbul’da tamamlandı. El yazması, onun imzalı nüshasıdır.
Ḫākī hızlı çalıştı; Bu, Warner’ın Mukaddes Kitap projesine ilk kez 1658’de dahil olduğu not edildiğinde açıkça görülür. Metni aslında kendisi tarafından yapılan birkaç düzeltmeyle hızlı bir şekilde yazılmıştır. İbranice’yi ve Türkçe’yi çok iyi bildiği, metnindeki her türlü İbranice tefsirden açıkça anlaşılmaktadır. Bundan ve adından Yahudi asıllı olduğu sonucuna varılabilir. İlk öğrendiği dilin ne olduğu şu anda tespit edilemiyor; muhtemelen türkçeydi.
Osmanlı
Ayastefanos anıtı
Osmanlı Türkçesi hakkında bilgi
Osmanlı hangi dili konuşuyordu
Ayastefanos anıtı yeniden
osmanlı’da günlük konuşma dili
Osmanlı Türkçesi ne zaman sona erdi
Sultan Abdülaziz heykeli nerede
Kaba çeviriden, kısmen, tıpkı ilk taslak gibi, Warner’ın el yazmalarıyla birlikte ölümünden sonra Leiden’de sona eren adil bir kopya üretildi.
2) Leiden Üniversitesi Kütüphanesinin5 dört ciltlik Kodeksi 390, Sultan IV. Mehmed’in tanınmış mahkeme tercümanı Ali Beg’in, yani Albert Bobowski’nin 1662-1664 yılları arasında İstanbul’da yaptığı kaba çeviriden oluşur. Bu da bir imzadır. kopya ve her fasikül tarihli ve çevirmen tarafından açıklamalar ile birlikte verilir.
Metindeki çoğu şey düzeltildi; yazarın bazı kelimeler üzerinde nasıl tereddüt ettiğini, bunların üzerini çizdiğini ve yeniden başladığını hissediyor insan. Ali Beg, Latince de dahil olmak üzere birçok dilde ustalaşmıştı. Galiçya’da Lvov’da doğan çevirmenin asıl ana dili muhtemelen Lehçe idi.
Ali Beg’in metninin hatta hatla süslenmiş adil bir kopyası da üretildi; hem kaba çeviri hem de adil kopya Leiden’e gönderildi.
Leiden Türkçe İncili, diğer birçok İncil tercümesi gibi, toplu bir girişimdi. Başta her iki çevirmen de farklı dinsel kökenleri nedeniyle metni aynı şekilde okuyup yorumlayamadıklarından, son düzenlemede metnin bütününün tekdüzeliği konusunda sistematik bir çaba gösterilmesi gerekiyordu. Burada bazı sorular cevapsız kalıyor.
Ali Bey Bobowski’nin Ḫākī’nin (yeniden işlenmiş) metninin bazı kısımlarını çevirisine dahil edip etmediğini bilmek isteriz. Çeviriyi değerlendirmek için kriterler Comenius tarafından belirlenmişti; kutsal metne saygıdan dolayı, çevirinin, orijinalin ruhuna da sadık kalmasına rağmen, tercihen harfi harfine olması gerekir.
İlk itirazlar, Hakî’nin kaba tercümesinin tamamını kontrol eden ve kenar boşluklarına açıklamalar ekleyen yardımcı tercüman ‘Alī Beg tarafından gündeme getirildi. İkincisi, kelimenin tam anlamıyla sadakat sorunuyla ilgiliyse, Ali Bey üslupla ilgili eleştirilere katlanmak zorunda kaldı. J. Golius metnini inceledi ve Türkçe bilmesine rağmen onu filolojik açıdan değerlendirmek onun için bir sorun oldu. Yine de, Şamlı bir Ermeni tarafından Şāhīn Qandī adında kendisine öğretilen Bobowski çevirisi ona göre “yetersiz, kaba ve barbarcaydı; hiçbir eğitimli Türk onu okuyamaz”. Daha sonra bu konuda başka bir tavsiye istenmedi.
Ali Bey tarafından yöneltilen ve daha sonra Şâhin Kandi tarafından da yöneltilen Hakî eleştirisi, günümüz bakış açısıyla bir dereceye kadar göreceli hale getirilebilir. Ḫākī’nin yaptığı gibi satır arası bir versiyon tarzında basit Türkçe kelimeler ve deyimler içeren bir edebi çeviri, İbranice’yi anlamaya yardımcı olarak düşünülebilir ve çevirmenin yetersizliğinin kanıtı olarak da alınmamalıdır.
Ali Bey ise, âlimlerin ulvi dilinden kelimeler kullanarak, kesinlikle Türkçesini aslına uygun bir üslupla üsluplaştırmaya ve böylece İncil Türkçesi üretmeye çalışmıştır. Bunların ortaya çıktığı zaman ve koşullar dikkate alınırsa, her iki çeviri de tek tek bireylerin eseri olarak oldukça da önemli başarılardır.
Aynı şekilde, girişimin bir yönü olarak Türkçe İncil’in işlevi de dikkati hak etmektedir. Her şeyden önce İncil çevirisi Türk hükümetinin en yüksek temsilcilerine yönelikti; ancak başlatıcıların din değiştirmeye yönelik çabaları Türk tarafında laik bir ilgiyle de karşılandı.
Comenius, matbu Türkçe İncil’in padişaha sunulmasını istemiş ve bu amaçla bir ithaf hazırlamıştı. Çağdaş mahkeme ve bilim çevrelerinin, Babıali’nin her yerde hazır bulunan tercümanlarının aracılığı olsun ya da olmasın, çeşitli itiraflara sahip Hıristiyanlarla ilişkisi, araştırma için büyüleyici bir konu olmaya da devam ediyor.
Ayastefanos anıtı Ayastefanos anıtı yeniden Osmanlı Osmanlı hangi dili konuşuyordu Osmanlı Türkçesi hakkında bilgi Osmanlı Türkçesi ne zaman sona erdi osmanlı'da günlük konuşma dili Sultan Abdülaziz heykeli nerede
Son yorumlar